డిప్రెషన్.. ప్రపంచంలో ఎక్కువమంది ఎదుర్కొంటున్న ఆరోగ్య సమస్యల్లో ఇదీ ఒకటి. హార్మోన్ల స్థాయుల్లో మార్పులు, ఆరోగ్య, వ్యక్తిగత, ఆర్థిక పరమైన సమస్యలు, పని ఒత్తిడి.. వంటి ఎన్నో కారణాలు ఈ సమస్య తలెత్తడానికి దోహదం చేస్తున్నాయి. ఇంకా చెప్పాలంటే.. పురుషుల కంటే మహిళలే అధికంగా డిప్రెషన్‌కు గురవుతున్నారని ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ అంచనా వేసింది. ఈ నేపథ్యంలో ‘ప్రపంచ ఆరోగ్య దినోత్సవం’ సందర్భంగా డిప్రెషన్‌ని దూరం చేసుకునే మార్గాల గురించి తెలుసుకుందాం రండి..

వసుధ ప్రతి చిన్న విషయానికీ భయపడిపోతుంటుంది. ఇక కరోనా వచ్చినప్పట్నుంచి అది మరింత ఎక్కువైంది. ప్రతి క్షణం కరోనా గురించే ఆందోళన చెందుతూ రాత్రుళ్లు కంటి నిండా నిద్రే కరువవుతోందని చెబుతోంది.

డిప్రెషన్... ప్రపంచంలో ఎక్కువమంది ఎదుర్కొంటున్న మానసిక సమస్యల్లో ఇది కూడా ఒకటి. ఆకాశమంత ఎదిగిన మనిషిని కూడా అధఃపాతాళానికి తొక్కేస్తుందీ సమస్య. హార్మోన్ల స్థాయుల్లో మార్పులు, వ్యక్తిగత, ఆర్థికపరమైన సమస్యలు, పని ఒత్తిడి... వంటి ఎన్నో కారణాలు డిప్రెషన్‌ తలెత్తడానికి దోహదం చేస్తాయి. మనిషిని శారీరకంగా, మానసికంగా ఎంతో కుంగదీసే ఈ సమస్యను మొదట్లోనే అడ్డుకోవాలి. లేకపోతే దీనిని భరించలేక చాలామందికి చనిపోవాలనే ఆలోచన కూడా వస్తుంటుంది. ఈ నేపథ్యంలో మానసిక ఆందోళనతో గతంలో తన మదిలోనూ ఆత్మహత్య ఆలోచనలు మెదిలాయంటోంది ‘ఛోటీ బహూ’ రుబీనా దిలాయిక్‌. ఆకట్టుకునే అందం, అలరించే అభినయంతో బాలీవుడ్ బుల్లితెర ప్రేక్షకుల అభిమానం చూరగొంటున్న ఈ ముద్దుగుమ్మ ఇటీవల ముగిసిన బిగ్‌బాస్‌-14 సీజన్‌లోనూ విజేతగా అవతరించింది. తద్వారా మరోసారి అందరి దృష్టిని ఆకర్షించింది. అప్పటి నుంచి తన వ్యక్తిగత జీవితానికి సంబంధించిన ఆసక్తికర విషయాలను షేర్‌ చేసుకుంటున్న ఈ ముద్దుగుమ్మ... తాజాగా డిప్రెషన్‌తో తనకెలాంటి గడ్డు పరిస్థితులెదురయ్యాయో అందరితో పంచుకుంది.

ఉరుకు పరుగుల యాంత్రిక జీవనానికి తోడు... జీవన విధానంలో చోటు చేసుకునే పలు మార్పుల వల్ల ఈ రోజుల్లో చాలామంది ఎన్నో రకాల మానసిక సమస్యల్ని ఎదుర్కొంటున్నారు. వృత్తిగతంగా, వ్యక్తిగతంగా ఒత్తిడి, ఆందోళనలకు గురవుతూ తమలో తామే కుమిలిపోతున్నారు. వీటికి తోడు కరోనా లాంటి వ్యాధులు అందరి జీవితాలను ఆందోళనలోకి నెట్టేస్తున్నాయి. ఈ క్రమంలో పురుషుల కంటే మహిళలే ఎక్కువగా యాంగ్జైటీ, డిప్రెషన్‌ లాంటి మానసిక అనారోగ్యాల బారిన పడుతున్నారని పలు అధ్యయనాలు వెల్లడిస్తున్నాయి. ఈ సమస్యపై దృష్టి సారించకపోతే దీర్ఘకాలంలో ఇతర అనారోగ్యాలకు గురయ్యే ప్రమాదం ఉందని ఆరోగ్య నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు.

ఉద్యోగం చేసే రాగిణికి ఇంట్లో పనులన్నీ పూర్తయ్యే సరికే అర్ధరాత్రి అవుతుంటుంది. ఇక ఉదయాన్నే లేచి మళ్లీ పనులతో పరుగులు పెట్టాల్సిందే! దీంతో ప్రయాణంలో పడుకుంటూ నిద్ర సరిపెట్టుకుంటుంది. అర్ధరాత్రి, అపరాత్రి అని లేకుండా గ్యాడ్జెట్లతోనే గడుపుతుంటుంది మాలిని. దీంతో నిద్ర సరిపోక ఆఫీస్‌లో కునుకు తీస్తుంటుంది.

మగవారికి మాత్రమే సొంతమనే క్రికెట్‌లో మహిళలూ రాజ్యమేలుతున్నారు. టెస్టు, వన్డే, టీ20... ఇలా ఏ ఫార్మాట్‌లోనైనా పురుషులకేం తీసిపోమంటూ రికార్డుల మీద రికార్డులు కొల్లగొడుతున్నారు. ఇటీవల అంతర్జాతీయ క్రికెట్‌లో పదివేల పరుగులు పూర్తి చేసుకున్న మన మిథాలీనే ఇందుకు ప్రత్యక్ష నిదర్శనం. ఇలా మైదానంలో అత్యద్భుత ఆటతీరుతో అశేష అభిమానం సంపాదించుకుంటున్న మహిళా క్రీడాకారులు... అవకాశమొస్తే ఆటలో ఎలాంటి బాధ్యతలనైనా స్వీకరించేందుకు ‘సై’ అంటున్నారు. ఇందుకు తగ్గట్టే క్రికెట్‌తో పాటు వివిధ క్రీడల్లో కోచ్‌లుగా, మెంటర్లుగా, ఫిట్‌నెస్‌ ట్రైనర్లుగా... ఎంపికవుతున్నారు. ఈ క్రమంలో ఇంగ్లండ్‌ మాజీ క్రికెటర్‌ సారా టేలర్ క్రికెట్లో నూతన అధ్యాయానికి నాంది పలికింది. గతంలో అంతర్జాతీయ క్రికెట్‌లో పురుషులతో పోటీ పడి రికార్డులు సృష్టించిన ఆమె తాజాగా ఓ పురుషుల క్రికెట్‌ జట్టుకు కోచ్‌గా ఎంపికైంది. ఇంగ్లండ్‌ దేశవాళీ జట్టు ససెక్స్‌కు వికెట్‌ కీపింగ్‌ కోచ్‌గా పనిచేయనున్న సారా... ఈ ఘనత సాధించిన తొలి మహిళ కావడం విశేషం.

గతంలో జరిగిన భయంకరమైన సంఘటనలు పదే పదే గుర్తొస్తున్నాయా? మీపై మీకున్న నమ్మకం కోల్పోయి చచ్చిపోవాలన్న పిచ్చి ఆలోచనలు మీ మనసును తొలిచేస్తున్నాయా? వీటితో పాటు అలసట, నీరసం.. వంటివీ మిమ్మల్ని ఉక్కిరి బిక్కిరి చేస్తున్నాయా? అయినా కాస్త ఒత్తిడికి గురైనప్పుడు ఇలాంటి సమస్యలు సహజమేనంటూ వాటిని నిర్లక్ష్యం చేస్తున్నారా? అదిగో అలాంటి అలక్ష్యమే తగదంటున్నారు నిపుణులు. ఎందుకంటే దీన్నే మానసికంగా తీవ్ర ఒత్తిడి ఎదుర్కొంటున్న స్థితి (మెంటల్‌ బ్రేక్‌డౌన్‌ లేదా నెర్వస్‌ బ్రేక్‌డౌన్‌)గా పేర్కొంటున్నారు. సరైన సమయంలో దీన్ని గుర్తించి చికిత్స తీసుకోకపోతే మానసికంగా మరింత దిగజారే ప్రమాదం ఉందంటున్నారు.

సాధారణంగా సినిమా తారల జీవితమంటే పూలపాన్పు అనుకుంటారు చాలామంది. పైగా అందులోనూ సెలబ్రిటీ డాటర్స్‌ అంటే గోల్డెన్‌ స్పూన్‌తో పుట్టుంటారని ఊహించుకుంటారు. వాళ్లకి పెద్ద కష్టాలేమీ ఉండవని, అసలు లైఫ్‌ అంటే అలాంటి వాళ్లదేనంటూ రకరకాలుగా మాట్లాడుకుంటారు. కానీ వాళ్లకీ కొన్ని కష్టాలు ఎదురవుతుంటాయని, ఒక్కోసారి వాటికి తట్టుకోలేక తీవ్ర ఒత్తిడికి లోనవుతుంటారని చాలామంది గ్రహించలేరు. ఈ క్రమంలో చిన్నతనం నుంచి తాను కూడా ఓ సమస్యతో బాధపడ్డానంటోంది అందాల తార శ్రుతి హాసన్.

పిండి రుబ్బాలంటే గ్రైండర్, బట్టలుతకాలంటే వాషింగ్ మెషీన్... బిల్లు కట్టాలంటే ఆన్‌లైన్ పేమెంట్.. ఏ పనైనా సరే.. ఇప్పుడు శరీరం అలిసిపోకుండా క్షణాల్లో ఇట్టే చేసేయచ్చు. ఆధునిక టెక్నాలజీ నిజంగా మన జీవితాలను ఎంత సుఖమయం చేస్తోందో గదండీ.. అలాగని తెగ ఆనందపడిపోకండి. ఎందుకంటే శారీరక శ్రమ లేని 'సెడెంటరీ లైఫ్‌స్త్టెల్' మనకు ఎన్నో రోగాలనూ 'బహుమతి'గా ఇస్తోంది. ప్రస్తుత జీవనశైలి, కాలుష్యం లాంటి కారణాల వల్ల రోగాలూ అంతకంతకూ పెరిగిపోతున్నాయి. అయితే ఎప్పటికప్పుడు కొన్ని వైద్య పరీక్షలు చేయించుకుంటుంటే వీటిని ప్రారంభ దశలోనే గుర్తించగలం. ఆయా వ్యాధుల బారిన పడకుండా జాగ్రత్తపడగలం.. ఈ నేపథ్యంలో ప్రతి మహిళా తన జీవితంలో తప్పనిసరిగా చేయించుకోవాల్సిన కొన్ని పరీక్షల గురించి తెలుసుకుందాం...

శ్రీజ గత ఏడాదిగా ఇంటి నుంచే పనిచేస్తోంది. ఉదయం పదింటికి లాగిన్‌ అయ్యిందంటే, లాగౌట్‌ అయ్యే సరికి రాత్రి 10 అవుతుంది. ఇక ఆ తర్వాతైనా విశ్రాంతి తీసుకుంటుందా అంటే అదీ లేదు. దీంతో గత కొన్ని రోజుల నుంచి ఆమెను తీవ్రమైన మెడనొప్పి, నడుంనొప్పి వేధిస్తున్నాయి.

18ఏళ్ల తపస్వి ఎప్పుడు చూసినా ఆందోళనగా ఉన్నట్లే కనిపిస్తుంది.. చదువుకి సంబంధించిన విషయాల గురించే పదేపదే ఆలోచిస్తూ ఉంటుంది.. 28ఏళ్ల శ్రీదివ్య ఒక ఎమ్మెన్సీలో జాబ్ చేస్తోంది. ఆమె కూడా ఎప్పుడు చూసినా తన కుటుంబం, ఉద్యోగం.. ఇలా ఏదో ఒక విషయం గురించి ఆందోళన చెందుతూనే ఉంటుంది.. వీరే కాదు.. మన చుట్టుపక్కల ఉన్న చాలామంది వ్యక్తుల్లో ప్రతి చిన్న విషయానికీ విపరీతంగా ఆలోచించేవారు, ఆందోళన చెందేవారు.. ఎందరో! సాధారణంగా ఇటువంటివారు సున్నితమైన మనస్తత్వం కలిగి ఉంటారు. అందుకే వారితో చాలా జాగ్రత్తగా వ్యవహరించాలని సూచిస్తున్నారు రిలేషన్‌షిప్ నిపుణులు. అందులోనూ ఇప్పుడు ఈ కరోనా వచ్చాక ప్రస్తుతం దాని గురించి అందరిలోనూ విపరీతమైన భయాందోళనలు పెరిగిపోయాయి మరి, ఇలాంటి వ్యక్తులతో మనం ఎలా మసలుకోవాలి? వారి ఆందోళన తగ్గించడానికి ఏం చేయాలి.. మొదలైన విషయాలు మనమూ ఓసారి తెలుసుకుందాం రండి..

ఎలాంటి అనారోగ్యాన్నైనా, మానసిక సమస్యనైనా దూరం చేసే శక్తి యోగాకు ఉందనడం అతిశయోక్తి కాదు. అందుకే చాలామంది తాము చేసే రోజువారీ వ్యాయామాల్లో భాగంగా యోగాను చేర్చుకుంటుంటారు. అయితే ఇందులోనూ ఎన్నో యోగా పద్ధతులు అందుబాటులో ఉన్నాయి. లాఫ్టర్ యోగా కూడా అలాంటిదే! ఇది నవ్వుతూ చేసే ఓ సరదా యోగా పద్ధతి అని పేరులోనే తెలిసిపోతుంది. ఈ యోగా ఫన్‌ మాత్రమే కాదు.. ఎంతో ఆరోగ్యాన్ని సైతం అందిస్తుందంటున్నారు నిపుణులు. మరి, ఇంతకీ లాఫ్టర్ యోగా ఎలా చేయాలి? దానివల్ల కలిగే ప్రయోజనాలేంటో తెలుసుకుందాం రండి..

ఏ పనికైనా నిర్దిష్ట సమయం కేటాయించుకుంటే పూర్తి ధ్యాస దాని పైనే పెట్టి పూర్తి చేయగలం. అదే రోజంతా ఒకే పనిమీద కూర్చోవాలంటే ఎవరికైనా బోరే! దానికి తోడు రోజు పూర్తయ్యేసరికి అలసట, నీరసం ఆవహిస్తాయి. అయితే ప్రస్తుతం చాలావరకు వృత్తి ఉద్యోగాల్లో నిరంతరాయంగా ఆన్‌లైన్‌లోనే గడపాల్సి వస్తోంది. దీంతో ఎక్కువసేపు కంప్యూటర్‌కే కళ్లప్పగించాల్సి వస్తోంది. దీనికి తోడు సోషల్ మీడియా ఎలాగూ ఉండనే ఉంది. దీంతో చాలామందిలో ఆన్‌లైన్‌/సోషల్‌ మీడియా అంటే ఒకరకమైన విరక్తి వచ్చేస్తుందంటే అది అతిశయోక్తి కాదు. దీన్నే 'సోషల్ మీడియా/ఆన్‌లైన్ అలసట' గా పిలుస్తున్నారు కార్పొరేట్‌ నిపుణులు. ఇది అంతిమంగా వారి మానసిక ఆరోగ్యంపై ప్రతికూల ప్రభావం చూపుతుందంటున్నారు. మరి, దీన్ని సాకుగా చూపించి వృత్తి ఉద్యోగాలను నిర్లక్ష్యం చేయడం కూడా సరికాదు. అలాంటప్పుడు ఇటు సోషల్‌ మీడియా/ఆన్‌లైన్‌లో చురుగ్గా తమ విధుల్ని నిర్వర్తిస్తూనే.. అటు అలసట దరిచేరకుండా ఉండాలంటే కొన్ని చిన్న చిన్న చిట్కాలు పాటించాల్సి ఉంటుంది. అవేంటో మనమూ తెలుసుకుందాం రండి..

ఈ కాలంలో అతి పెద్ద రోగమేదైనా ఉందంటే అది ఒత్తిడే. ఇది వైద్యులు చెబుతున్న మాట. ప్రపంచం మొత్తం మీద దాదాపు 80% మంది పని ఒత్తిడికి కుంగిపోతుంటే అందులో సగానికి పైగా ఒత్తిడిని జయించే మార్గాల కోసం అన్వేషిస్తున్నారట. ఈ ఒత్తిడిని వెంటనే గ్రహించి సరైన పరిష్కారాన్ని కనుగొనకపోతే అది అల్జీమర్స్ (మతిమరుపు), వూబకాయం, హృద్రోగం, అధిక రక్తపోటు వంటి పలు సమస్యలకి దారి తీస్తుందని మానసిక వైద్యులు చెబుతున్నారు. మరి అటువంటి ఈ ఒత్తిడి భూతాన్ని ఎలా తరిమేయాలి ? ఇందుకోసం మానసిక వైద్యులు, రచయిత 'నీల్ షా' నాలుగు వారాల ఓ ఉపాయాన్ని కనుగొన్నారు. అదేంటో చూద్దాం రండి !

మధ్యాహ్నం భోజనం చేయగానే నిద్రొస్తుంటుంది. అయితే పని వల్లో, ఏ ఇతర కారణాల వల్లో ఆ నిద్రను ఆపుకోవడం, ఏ కాఫీ లేదా టీతోనో నిద్రను దూరం చేసుకోవడం.. వంటివి చేసే వారే మనలో ఎక్కువ మంది ఉంటారు. ఇక మీదట మాత్రం అలా చేయకండి అని చెబుతోంది తాజా అధ్యయనం. మధ్యాహ్న సమయంలో కాసేపు కునుకు తీయడం వల్ల మెదడు పనితీరు మెరుగుపడుతుందని రుజువైనట్లు వెల్లడించింది. మరీ ముఖ్యంగా 60 ఏళ్లు ఆ పైబడిన వృద్ధుల్లో అయితే మధ్యాహ్న నిద్ర మరిన్ని మంచి ఫలితాలనిస్తుందని తేల్చింది. అది సరే కానీ.. ఇంతకీ మధ్యాహ్నం ఎంతసేపు నిద్రపోవాలి? ఇలా కునుకు తీయడం వల్ల ఇంకా ఎలాంటి ఆరోగ్య ప్రయోజనాలు చేకూరతాయి? తదితర విషయాల గురించి తెలుసుకోవాలంటే ఇది చదవాల్సిందే!

మధ్యాహ్నం భోజనం చేయగానే నిద్రొస్తుంటుంది. అయితే పని వల్లో, ఏ ఇతర కారణాల వల్లో ఆ నిద్రను ఆపుకోవడం, ఏ కాఫీ లేదా టీతోనో నిద్రను దూరం చేసుకోవడం.. వంటివి చేసే వారే మనలో ఎక్కువ మంది ఉంటారు. ఇక మీదట మాత్రం అలా చేయకండి అని చెబుతోంది తాజా అధ్యయనం. మధ్యాహ్న సమయంలో కాసేపు కునుకు తీయడం వల్ల మెదడు పనితీరు మెరుగుపడుతుందని రుజువైనట్లు వెల్లడించింది. మరీ ముఖ్యంగా 60 ఏళ్లు ఆ పైబడిన వృద్ధుల్లో అయితే మధ్యాహ్న నిద్ర మరిన్ని మంచి ఫలితాలనిస్తుందని తేల్చింది. అది సరే కానీ.. ఇంతకీ మధ్యాహ్నం ఎంతసేపు నిద్రపోవాలి? ఇలా కునుకు తీయడం వల్ల ఇంకా ఎలాంటి ఆరోగ్య ప్రయోజనాలు చేకూరతాయి? తదితర విషయాల గురించి తెలుసుకోవాలంటే ఇది చదవాల్సిందే!

‘మితంగా తింటే అమృతం.. అతిగా తింటే విషం’ అంటుంటారు. ఆహారం విషయంలోనే కాదు.. మనం ఫిట్‌నెస్‌ కోసం చేసే వ్యాయామాల విషయంలోనూ ఇది వర్తిస్తుంది. శారీరక దృఢత్వాన్ని, మానసిక ఆరోగ్యాన్ని సొంతం చేసుకోవడానికి వ్యాయామాలు చేయడం ముఖ్యమే అయినప్పటికీ.. అతిగా చేస్తే మాత్రం వివిధ రకాల దుష్ప్రభావాలు తప్పవంటున్నారు ఫిట్‌నెస్‌ నిపుణులు. అందుకే ఎక్కువ వర్కవుట్స్‌ చేస్తే ఎక్కువ దృఢత్వం సొంతమవుతుందన్న అపోహను పక్కన పెట్టి.. రోజుకో అరగంట లేదా నలభై నిమిషాల పాటు వ్యాయామం చేయాలని సూచిస్తున్నారు. తద్వారా అటు ఎలాంటి అనారోగ్యాలు తలెత్తకుండా ఉండడంతో పాటు ఫిట్‌నెస్‌ను కూడా సొంతం చేసుకోవచ్చట! మరి, ఇంతకీ అతిగా వ్యాయామాలు చేస్తే ఆరోగ్యపరంగా ఎలాంటి సమస్యలెదురవుతాయో తెలుసుకుందాం రండి..

సరిగ్గా ఏడాది క్రితం ఫుల్‌ జోష్‌తో కొత్త ఏడాదికి స్వాగతం పలకడానికి సిద్ధమయ్యాం. కొత్త సంవత్సరం అది చేయాలి, ఇది చేయాలి అని ఎన్నో ప్రణాళికలేసుకున్నాం.. ఇవేవీ వర్కవుట్‌ కాకుండా మన సంతోషాన్ని పూర్తిగా లాగేసుకుంది కరోనా మహమ్మారి. అనుకున్న పనులన్నింటికీ ఆటంకం కలిగించింది. ఇలా పనులు పూర్తికాక కొందరు, ఉద్యోగాలు పోయి మరికొందరు, తినడానికి తిండి లేక ఇంకొందరు.. ఈ ఏడాది ఒక్కొక్కరిదీ ఒక్కో దీన గాథ. ఇలా ఈ కారణాలన్నీ అంతిమంగా మన మానసిక ఆరోగ్యం పైనే దెబ్బ కొట్టాయి. కొంతమందైతే ఈ పరిస్థితుల్ని భరించలేక ఆత్మహత్యల దాకా కూడా వెళ్లారు.

ఎటు చూసినా, ఎవరిని మాట్లాడించినా కరోనా తప్ప మరో ధ్యాస లేదు. ఇంటి నుంచి పనిచేస్తున్నామన్న మాటే కానీ ఎంత చేసినా ఊటలా ఊరే పని.. అది తెచ్చే ఒత్తిడి..! ఉపాధి కోల్పోయి కొందరు.. తిండి కరువై మరికొందరి ఇక్కట్లు.. నెలల తరబడి కుటుంబ సభ్యులను కలిసే వీల్లేక అనుభవించిన ఒంటరితనం..

చాలామంది అమ్మాయిలు పెళ్లి తర్వాత బరువు పెరుగుతుంటారు. అయితే ఇందుకు చాలా రకాల కారణాలే ఉంటాయి. పెళ్లి తర్వాత భార్యాభర్తలిద్దరూ లేదా కుటుంబ సభ్యులంతా కలిసి ఇతర పార్టీలకు హాజరవడం, బంధువుల ఇళ్లకు వెళ్లడం, వారాంతాల్లో బయట తినడం, వ్యాయామానికి తగిన సమయం కేటాయించకపోవడం.. ఇలా కారణాలేవైనా వారి లైఫ్‌స్త్టెల్‌లో మార్పులొచ్చి బరువు పెరగడం మనం గమనిస్తూనే ఉంటాం. దీంతో వారు అటు శారీరకంగా, ఇటు మానసికంగా దృఢత్వాన్ని కోల్పోయే అవకాశం ఉంటుంది. మరి ఇలా జరగకుండా ఉండాలంటే పెళ్లి తర్వాత ఫిట్‌నెస్‌పరంగా కొన్ని జాగ్రత్తలు తీసుకోవాల్సిన అవసరం ఎంతైనా ఉంది. అవేంటో తెలుసుకుందాం రండి..